Nederlandse zeevaart zit niet te wachten op Amerikaanse havenheffingen

Wereldwijd zijn de beurzen en de politiek in de ban van een handelsoorlog die vanuit de Verenigde Staten is aangezwengeld. Al in zijn campagne gaf president Trump met regelmaat aan dat hij het invoeren van importtarieven ziet als het middel om de Amerikaanse economie een boost te geven.

Sinds zijn inauguratie in januari zet president Trump alles op alles om deze belofte waar te maken en volgen de aankondigen voor nieuwe importtarieven elkaar in rap tempo op. Deze handelsoorlog lijkt niet uitsluitend te worden gevoerd met importtarieven op allerlei goederen en producten, maar ook met de mogelijke invoering van havenheffingen tot wel 1,5 miljoen dollar op in China gebouwde schepen, schepen met een Chinees belang en schepen die onder de Chinese vlag varen. Dit heeft niet alleen enorme gevolgen voor China, maar heeft ook op de internationale zeevaart een enorme impact. Ook op de Nederlandse reders.  

Het idee voor de havenheffingen komt uit de koker van de vakbonden in de VS en onder de onder president Biden was al een eerste aanzet gegeven voor deze havenheffingen voor schepen met een Chinees belang. Trump pakt nu snel door en het voorstel is op 27 februari gepubliceerd. Dit voorstel is een onderdeel van een breder pakket, genaamd “Make Shipbuilding Great Again”. 

Het lijkt erop dat dit bredere voorstel gefinancierd moet gaan worden met deze havenheffingen. De nog bredere Executive Order die op 9 april door Trump werd getekend, windt er geen doekjes om als het gaat om de algehele doelstelling: ‘Restoring America's Maritime Dominance’. In dit decreet moet de USTR De USTR (United States Trade Representative) is een Amerikaanse overheidsinstantie die verantwoordelijk is voor handelsovereenkomsten met andere landen. Ze onderhandelen over handelsregels, zorgen voor eerlijke handelspraktijken, en helpen bij het oplossen van handelsconflicten. Het doel is om de Amerikaanse economie te beschermen en handelsmogelijkheden te verbeteren. binnen 210 dagen een maritiem actieplan uitwerken. De havenheffingen zullen onderdeel zijn van dat maritieme actieplan. De havenheffingen uit het hieronder toegelichte voorstel van de USTR van 27 februari zijn niet opgenomen in de door de president ondertekende Executive Order, dit omdat deze naar verwachting nog worden aangepast.

De USTR (US Trade Representative, het Amerikaanse agentschap voor handelspolitiek) had het voorstel vervolgens opengesteld voor reacties tot 24 maart 2025. In totaal zijn er 523 reacties ingediend waaronder reacties van onze koepelorganisaties International Chamber of Shipping, European Shipowners (ICS), maar ook van bijv. BIMCO, de World Shipping Council (WSC),  en de Chamber of Shipping of America (CSA). Deze reacties zijn onderling afgestemd, waarbij ook de KVNR en haar leden waren betrokken. De Europese Unie heeft ook een submissie ingediend. 

Op 24 en 26 maart vonden hoorzittingen plaats in Washington D.C. ICS, WSC en CSA hadden zich hiervoor aangemeld en kregen de mogelijkheid om hun reacties op het voorstel toe te lichten.

Op dit moment bestudeert de USTR de ingediende reacties. Het lijkt erop dat het voorstel inzake de havenheffingen wordt aangepast. Naar verwachting wordt het aangepaste voorstel op 17 april a.s. gepubliceerd.

Gezien de complexiteit van de maatregelen en de mogelijk vergaande gevolgen voor de zeescheepvaart is het verstandig om de ontwikkelingen nauwlettend te volgen en, voor zover mogelijk, op de verschillende scenario’s voor te bereiden. 

Ondanks dat de havenheffingen ‘enkel’ zijn gericht op Chinese schepen, schepen met een Chinees belang of varend onder de Chinese vlag raken deze havenheffingen de gehele wereldwijde zeescheepvaart. 

In China worden heel veel zeeschepen gebouwd, het gaat zelfs om de helft van alle schepen. Landen van over de hele wereld varen dus met in China gebouwde schepen. Als we kijken naar Nederland blijkt uit de data van de KVNR dat van de zeeschepen die onder Nederlandse vlag varen 67% is gebouwd in Europa (waarvan de helft in Nederland) en 15,8% in China.  Daarnaast varen Nederlandse reders ook met veel schepen onder een andere vlag. Vaak zijn dit grotere schepen die buiten Europa worden ingezet. Deze schepen zijn, anders dan de meeste kustvaartschepen, vaak wel in Azië gebouwd.  

Het lijkt dan een simpele oplossing om de in China gebouwde schepen te weren. Zo eenvoudig is dat niet. Zeeschepen zijn niet zomaar onderling uitwisselbaar, onder meer vanwege de specificaties van het schip voor het soort lading dat ze vervoeren en de havens die ze aandoen. Het voorstel neemt alleen in ogenschouw dat het zeeschip een link met China heeft (gehad).  

Zelfs voor operators (het is nog niet duidelijk hoe de term operators straks zal worden gedefinieerd) waarbij de vloot van 0% tot 25% bestaat uit Chinees-gebouwde schepen kan een heffing verwachten van op tot $500.000 bij het aandoen van een haven in de VS. 

Wij volgen de ontwikkelingen dan ook gespannen af en houden je op de hoogte van ontwikkelingen.